با وجود آن که بخش اعظم سطح کره زمین را آب فرا گرفته،
همه این آب ها قابل استفاده نیستند؛ یعنی از آن نمی توان برای مصارفی هم چون شرب، کشاورزی و صنعت به طور مستقیم بهره گرفت. تنها بخش کوچکی از این حجم عظیم آب، شیرین و قابل استفاده جانداران زمین است. جدول شماره 1 به خوبی روشنگر این مطلب است.
بخش هاى آب کره |
وسعت میلیون کیلومتر مربع |
حجم کیلو متر مربع |
درصد نسبت به حجم کل آب کره |
درصد نسبت به آب شیرین |
|
اقیانوس ها |
3/361 |
000/000/338/1 |
5/96 |
|
|
آب زیرزمینی |
شیرین |
8/134 |
000/530/10 |
76/0 |
1/30 |
شور |
8/134 |
000/870/12 |
93/0 |
|
|
رطوبت خاک |
0/82 |
500/16 |
0012/0 |
05/0 |
|
یخ های قطبی |
0/16 |
500/023/24 |
7/1 |
6/68 |
|
بقیه یخ و برف های زمین |
3/0 |
000/340 |
025/0 |
0/1 |
|
دریاچه ها |
شیرن |
2/1 |
000/91 |
007/0 |
26/0 |
شور |
8/0 |
400/85 |
006/0 |
|
|
باتلاق ها |
7/2 |
470/11 |
0008/0 |
03/0 |
|
رودخانه ها |
8/148 |
120/2 |
0002/0 |
006/0 |
|
آب زیست شناختی |
0/510 |
120/1 |
0001/0 |
003/0 |
|
آب موجود |
0/510 |
900/12 |
001/0 |
04/0 |
|
مجموع کل آبها |
0/510 |
610/984/385/1 |
100 |
|
|
مجموع آب های شیرین |
8/148 |
210/029/35 |
5/2 |
100 |
|
با توجه به جدول، از مجموع آب های کره زمین 5/96 درصد در اقیانوس ها انباشته شده که به طور مستقیم قابل بهره برداری نیستند و نزدیک به یک درصد به اشکال مختلف، در اتمسفر، بافت گیاهان و جانداران و غیره یافت می شود و تنها 5/2 درصد از آب ها شیرین است که 70 درصد آن ها به صورت یخچال ها و یخ های قطبی است. مقدار باقی مانده آب شیرین بیش تر در اعماق 600 متری زمین و سطح آن قرار دارد که انسان با حفر چاه و قنات یا از طریق چشمه و رودخانه از آن استفاده می کند.
بنابراین، حجم آب شیرینی که به طور پیوسته می تواند در دسترس انسان قرار گیرد، بسیار محدود است و آن آبی است که از طریق بارش به سطح خشکی های زمین می رسد و بیش تر از طریق رودخانه ها و به مقدار کم تری از زیر زمین به سمت دریاها جریان می یابد یا در دریاچه ها ذخیره می شود. باید افزود که این محدودیت آب در ایران، چندین برابر محدودیت جهانی است؛ زیرا «ایران سرزمینی با شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک و اساسا کم آب است. مساحت کلی ایران 1/1 درصد مساحت خشکی های زمین است، حال آن که سهم ایران از آب شیرین و در دسترس نسبت به کل آب شیرین قابل استفاده کره زمین کم تر از 0002/0 درصد است و این بیانگر درجه خشکی اقلیم ایران است».2 که لازم است بیش تر به آن توجه شود.
